مفهوم عصمت 2010/03/19

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: نبوت و امامت

مفهوم عصمت

مراد از عصمت، قوّه‌ای است که مُمتنع باشد با آن صدور داعیه گناه، و به سبب امتناع داعیه گناه، ممتنع باشد صدور گناه با قدرت بر معصیت. بدین معنی که حق‌تعالی لطفِ خاصّی می‌‌کند بر انبیاء که با آن، معاصی ترک می‌شود با اختیار و قدرت بر معصیت، مثل کمال عقل و فِطانت و ذَکاء و نهایت صفای نفس و اعتناء به طاعت حق.

پس، اگر نبی قادر بر معصیت نباشد، هر آینه مُنافی تکلیف شود، و حال آن که اوّل کسانی که مکلّفند، زمره انبیاء هستند؛ و نیز اگر انبیاء قادر بر معاصی نشوند، هر آینه اَدنی مرتبه می‌باشند از صلحاء مؤمنین، که با وجود قدرت بر معصیت، گناه نمی‌کنند.

فرق میان عدالت و عصمت آن است که عدالت مَلَکه‌ای است کَسبی و حاصله از مراقبت تقوی که مانع می‌باشد از صدور گناه، نه منع از داعیه گناه، و منع گناه هم اغلبی است نه کلی. پس با وجود عدالت، صدور گناه ممتنع نیست ولی با وجود عصمت، صدور گناه ممتنع است اگرچه قدرت بر معصیت حاصل آید چه، امتناع به سبب عدم داعی، منافی قدرت نیست.

از اینجا معلوم شد بطلان مذهب طایفه‌ای که سلبِ قدرت بر گناهْ از معصوم کرده‌اند، و این محض خطاست زیرا که موجب بطلان تکلیف است در حقّ نبی و عدم استحقاق اجر و مدح است، و بعد از بطلان لازم، معلوم شد بطلان ملزوم. پس انبیاء با قدرت بر گناه، جمعاً معصومند از فعلِ هر قبیح و اِخلال به هر واجب.