حج صورت و حج دل 2013/10/03

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: کعبه مصباح الطاهرين

فردی که به لطف و توفیق حق این سفر نصیبش گشته، در حقیقت به ملاقات خدا می‏رود. حاجی واقعی علاوه بر مشاهده و زیارت کعبه ظاهر، به مشاهده کعبه ازلی نایل می‏گردد، که آن زیارت ظاهر، اشاره به تعلیم الهی بر نگرش به جمال و کمال حق است.
آری راه خدا نه جهت راست است و نه چپ، نه بالا و نه زیر، نه دور و نه نزدیک، بلکه راه خدا دل است، این است که سید دو عالم چنین فرمود: خدا در دل مؤمن است، این است معنی «قَلبُ المُؤمِنِ بَیتُ اللهِ» حج صورت کار همه کس بود، لیکن حج حقیقت نه کار هر کسی.
منظور از حج صورت، حج ظاهری است و غرض از حج حقیقت، دو معناست: یکی بجا آوردن اعمال ظاهری حج توأم با رعایت آداب باطنی آن، که عارف واقعی آن معانی را درک نموده و قلباً به آن عامل می‏گردد. دیگری، طواف همیشگی دل است به دور کعبه ازلی که حج عارفان واقعی است. بنابراین،حقیقت خانه خدا قلب پاک عارف الهی است که عرش معلای اوست.
عارفا طلب دل کن که حج، حج دل است. در راه حج صورت، زر و سیم باید فشاندن، ولی در راه حج حقیقت، جان و دل باید نهادن، این حج که را مسلم شود؟ عارفی را که از بند جان برخیزد «مَنِ اسْتَطَاعَ إِلَیْهِ سَبِیلًا».
ای مسافر طریق حق و راه کعبه ازلی، اگر توفیق الهی یارت گردد و عزم سفر بسوی حجاز کنی، برتوست که یارانت را از این حقیقت آگاه گردانی که فرد در راه حق باید که رو بسوی حقیقت حجاز کند و پشت بر عالم مَجاز، و زاد تقوی تحصیل کند و بر مرکب توکل نشیند، و رسن تفکر بر عروه الوثقی متصل گرداند و به سخن هر دلیل علیل به چاه نرود که از راه بیفتد. در این حال است که کثرت برخیزد و اَشکال و صور مختلفه مرتفع گردد و بکلی در عالم حقیقت، صور رجال و نساء از بین رود، زیرا همه در نور محض مستهلک‏اند.
ای عازم دیار حق! این سخن به گوش دل بشنو، در صورت بر بند و در معنا باز کن، وپشت بر عالم ناسوت کن و در فضای عالم لاهوت بال و پر بگشا، تا جانها صید تو گردند و دلها در دام تو افتند. بیاد دار که چون در فضای آن عالم لاهوت به آن طایر قدسی و عنقای بلند پروازی رسیدی، سلام ما را نیز بر وی عرضه دار و او را چنین گو که ای طایر گلشن قدس! بیاد آور آن آدمی‏را که در حال طواف بیت ظاهر بودی، پروانه زیبای دل تو نیز در محفل جانان، دور شمع ازلی می‏گردید. بیادآر آن دمی که پروانه دل در مطاف شمع ازلی بود، واصلان و فرشتگان نیز در حال طواف کعبه دل تو بودند.
یارا چه صفایی که کعبه در تو، طواف در تو، محفل جانان در تو، پروانه در تو، شمع در تو، عرش معلی در تو! ای طالب کلام حق بیا روضه بطنی از بطون عرش عظیم را تماشا کن « وَهُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِیمِ».
حاجی که به ملاقات پروردگار خود می‏رود، میهمان دعوت شده درگاه الهی است. میهمانان حقیقی و دعوت شدگان واقعی کسانی هستند که به لطف الهی عقبات کثرت را طی کرده و به وحدت رسیده‏اند؛ آنچه انسان را از خدا باز دارد، کثرت است.
آن راکعان و ساجدان حقیقی که حضرت خلیل‏الله و ذبیح‏الله مأمور تطهیر بیت‏الله برای ضیافت آنان شدند، همانا امت راستین حضرت رسول اکرم‏(ص) هستند. ایشانند که در کنار اعمال ظاهری و باطنی، صلابت حضرت خلیل‏الله را نسبت به دشمنان اسلام و رأفت او را نسبت به محرومین جهان دارا هستند؛ آری میهمانان حقیقی بیت خدا ایشانند.
اما کسی که خود را آلوده کرده، میهمان بیت طاهر نیست. کسی که امتیاز طلب و برتری خواه است، مهمان بیت مساوات و مواسات نیست. کسی که بنده هوی و برده هوس است، مهمان بیت آزادگی نیست. کسی که صدها بت در آستین دارد، میهمان بیت توحید نیست. کسی که در دریای کثرت مستغرق است، میهمان بیت وحدت نیست.