فواید بعثت 2010/03/15

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: نبوت و امامت

فواید بعثت

بعثت انبیاء مشتمل است بر فوایدی چند و خالی است از مفاسد، و هر آنچه چنین شد حُسن می‌باشد؛ پس بعثت انبیاء حسن است عقلاً.

فایده اوّلی، تقویت عقل و تأکید حکم اوست در احکامی که عقلْ مستقل است در آنها، مثل حکم او به محتاج بودن عالَم به صانع حکیم.

فایده ثانیه، دلالت کردن عقل است به احکامی که عقلْ مستقل در آنها نیست، مثل تعبدیّات که عقل را مِسْرَجی در آنها نیست، بلکه بعد از حکم نبی و رسول و امام، عقلْ حسن آن را درک می‌کند.

فایده ثالثه، تنبیه کردن و آگاه نمودن عقل است به تحصیل معرفت الهی، که سرمایه حیات و بقای جاودانی و سعادت دو جهانی است. اگرچه معرفت، عقلی است لیکن چون اغلب مردم، مشغول لذایذ جسمانیّه و تابع شهواتِ حسیّه‌اند، میل و رغبت آنها بِالطبع به سوی قبایح بیشتر است، گویا که در خوابند. چنان که حواس در وقت خواب از ادراک محسوسات باز‏می‌ماند، عقل نیز با اشتغال و فرو‏ رفتن در لذایذ جسمانیّه، ادراک معقولات نمی‌تواند بکند، پس دعوت انبیاء، به منزله بیدار کردن ایشان است از خواب غفلت، تا تحصیل معارف کنند و ادراک معقولات نمایند.

فایده رابعه، عبارت است از انقطاعِ عذر مُکلّفین، و برای این معنی سه وجه است:

اوّل – آن است که می‌گفتیم، اگر خداوند عالَم ما را خلق کرده است تا او را عبادت کنیم، بر او واجب بود که آن عبادت را برای ما بیان کند. اگرچه اصلِ طاعت، عقلاً واجب است ولیکن کیفیت آن بر ما معلوم نبود، پس صانع عالَم، انبیاء را مبعوث فرمود برای قطع این عذر، که شرایع را تفصیلاً برای ما بیان کنند.

دوم – می‌گفتیم، پروردگارا، تو ما را مرکّب از سهو و غفلت خلق کردی، و هوی و هوس و شهوات را بر ما مسلّط نمودی، و واگذاشتی ما را با نفوسْ با خواهش خود، لذا ما را بر ارتکاب قبایحْ اِغراء و تَحریض گردانیدند.

سوم – می‌گفتیم، خداوندا، گرفتیم که ما به عقول خود فهمیدیم حُسن ایمانْ و قبح کفران را، لیکن ندانستیم با عقول خود، هرکسی که فعل قبیح کند او را عذاب می‌کنی، و این هم مسلّم است که در ارتکاب بعضی قبایح برای ما لذتی هست ولی مَضرّت بر تو نیست، و در ایمان و عمل و طاعتْ اجر جَزیلی هست از جانب تو که نفعی از آن عمل و طاعت برای تو نیست، پس مجرّد علم به حسن و قبح، داعی نمی‌باشد بر فعل و ترک آن، و بعد از بعثت، این اَعذار، غیر مسموع شد.

فایده خامسه، آن است که عقل استفاده می‌کند از آن چیزی که عاجز باشد از ادراک آن، مانند صفات حق‌تعالی.

فایده سادسه، بعثت مانع است از اقدام بر معصیت، به جهت آن که در بعثت، خبر قاطع است به حصول عِقاب بر عاصی، زیرا که عقلْ تنها استحقاق را درک می‌کند و واقف نیست بر وقوع آن.

فایده سابعه، بعثت، تعلیم فاضله نافعه در معاش، و تحصیل عقاید حقّه در معاد را مستلزم است. چنان که اکثر منافع و مضرّاتِ اغذیه و بدنی مستفاد می‌شود از انبیاء، زیرا که منافع و مَضار اغذیه، منحصر است به تجربه، و تجربه موقوف است به مرور زمان، پس لابدّ است از کسی که عارف باشد بر کلّ مَضارّ و منافع مِن عندالله، چنان که خداوند عالَم، اوّل کسی که خلق فرمود از افراد نوع انسان، پیغمبر بود.