تعقل و مشورت، حلال مشکلات 2009/11/13
بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی
کتاب: کعبه جانان - جلد چهارم
بر طبق آیات مقدس الهی و احکام قرآنی، هرگاه فردی به ناحق صدمه یا لطمه‌ای از کسی بیند، در صورت قدرت بر انتقام می‌تواند مقابله به مثل کند و به همان مقدار به طرف مقابل آسیب رساند، هر چند اولی عفو است. در این حکم الهی معانی کثیری وجود دارد و لذا نباید تنها معنای ظاهر آن را اختیار نمود.
هر آیه‌ای از آیات قرآن مجید، ظاهری دارد و باطنی تا مرتبه هفتم. مرتبه هفتم را نیز دو معناست: یکی این که امکان دارد از لحاظ عدد و شماره، مراتب خاتمه پذیرد، نه از لحاظ تشریح و توجیه معانی. دیگر این که هفت، کنایه از کثرت است و ممکن است بطون دیگر بلکه بطون لایتناهی داشته باشد.
بنابراین گرچه ظاهر حکم، جواز انتقام و مقابله به مثل را می‌دهد، لکن این حکم در همه موارد صادق نیست. مثلاً اگر فردی به کسی دشنام دهد که به او حدّ تعلق گیرد، در صورت مقابله به مثل صدمه بالاتری به پاسخ دهنده رسیده به او هم باید حدّ زده شود و این سزاوار مؤمن نیست. مگر این که فرد خاطی سزاوار ناسزا باشد که طبق شرع اسلام واجب باشد به او ناسزا گفتن.
سالک الهی باید سیری در زندگی اسوه انسانیت، حضرت رسول اکرم(ص) و اهل بیت ایشان بنماید. اگر در سیره آنان چنین حکم و یا حرکاتی صادر شده، در این صورت امر آنان را تبعیت کند.
در آیات قرآنی بیش از هر چیز امر به تعمق و تفکر و مشورت و نهی از عجله و شتاب و مغلوبیت در مقابل احساسات شده است. بنابراین انسان نباید مغلوب احساسات گردد و در قبال ناسزا گویی دیگری، با عجله و شتاب نسنجیده عکس‌العمل نشان دهد. باید به دقت بررسی کند که این ناسزاگویی او چه لطمه‌ای وارد می‌آورد، که لطمه مال غیر از لطمه جان و لطمه جان غیر از لطمه ناموس و دین است و هرکدام مراتبی دارد.
قدر مسلم این است که در اثر تعمق و تفکر و مشاورت، مشکلات بسیاری حل می‌شود. امروزه اگر صفت تعقل و تفکر در مسلمین نه در مرتبه کمال بلکه حتی در مرتبه متوسط هم می‌بود، و هر کلام یا اقدام ظاهری یا باطنی که از ناحیه مسلمین صادر می‌گشت، سنجیده و از روی تفکر و تعقل و مشورت صورت می‌پذیرفت، بسیاری از مشکلاتی که لاینحل مانده حل می‌شد. زیرا اغلب مشکلات خانوادگی و اجتماعی از ناحیه مغلوبیت در قبال احساسات است. لذا بزرگان دین به حق فرموده‌اند تفکر یک ساعت برتر است از عبادت هزار سال، چه عدم تفکر ممکن است جامعه‌ای را به ورطه بدبختی اندازد و بر عکس، لحظه‌ای تفکر و تصمیم خردمندانه افراد را به سعادت برساند.
عدم تفکر و تعقل و مشورت در موضوعی اگر از سوی طرفین باشد، در این صورت نتیجه روشن است زیرا هر دو مغلوب احساسات شده و مسؤولند. امّا اگر اقدام هر دو طرف از روی تفکر باشد، کار به سازش و اصلاح منتهی می‌گردد. اگر اقدام یک طرف از روی تفکر و سنجیده باشد ولو صدماتی بر او رسد، در پیشگاه الهی مأجور است. ولی با تدبیر و تعمق می‌توان حتی‌الامکان جلو لطمات را گرفت و یا لااقل از ادامه آن جلوگیری نمود. این امر به خصوص باید در مورد دین مقدس اسلام که محبوب‌ترین و شریف‌ترین امور برای اهل ایمان است، مراعات شود؛ هرچند در اینجا جای حسرت و تأسف بسیار است.
مطالعه تاریخچه زندگی محبوبین الهی نمایانگر این است که آنان در صورت جمع شرایط مبارزه علنی کرده‌اند؛ و اگر به زندان افتاده و یا خانه‌نشین شده‌اند، تسلیم نشده حتی‌الامکان اقداماتی نموده‌اند. البته زمانی حتی سکوت و در زندان ماندن آنان نیز مبارزه است، چه امکان دارد موقعی مبارزه سکوت بالاتر از مبارزه علنی باشد.
سیری در مراحل دین و حقایق اسلام گویای این واقعیت است که در هر عصری همواره شخصیت‌های عالی و افراد برجسته و مؤثری وجود دارند که اثرات عمیق معنوی و انوار الهیه آنان می‌تواند میلیاردها انسان را به سعادت برساند، هرچند معمولاً از آنان استفاده‌ای نمی‌شود!
پس گرچه درهر زمانی حمایت از دین اسلام ضروری است، امّا نباید کلامی صادر شود یا اقدامی صورت گیرد که سبب گسیختن اتحاد مسلمین و در نتیجه غلبه کفار گردد. از این‌رو امر است که نوعی اقدام و عمل شود که اتفاق و اتحاد مسلمین به هم نخورد و اِلا فِرَق بسیاری در کمین‌اند که با کسب موقعیت به اهداف باطل خود برسند.
پینگ و دیدگاه ها هر دو بسته شده اند.