مجاهدت برای حفظ مقام معنوی 2009/10/29

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: کعبه جانان - جلد چهارم

در لیالی مقدسه و در حرم‌های مقدس محبوبین درگاه الهی، معمولاً نعم اخروی و دنیوی عطاء می‌شود. از جمله مصادیق ازدیاد نعم باطنی، ارتقاء مقام معنوی عموم سالکین و عارفین طریق حق است، که آن را علایمی خدایی است.
یکی از نعم عظمای الهی، حال معنوی است که در موقع نماز یا راز و نیاز و مناجات، اعطاء شود و یا کمال عشق و علاقه به محبوبین درگاه الهی برایش حاصل گردد، که هیچ نعمتی نمی‌تواند در مقابل این نعم ربانی عرض اندام نماید.
اما در قبال حصول نعم، به خصوص نعمت‌های باطنی همیشه دشمن قوی پنجه درصدد حمله است تا آن را از او برباید. چنان که خداوند تبارک و تعالی در قرآن مجید با کلمه «خَنّاس» از آن یاد نموده، باید همه سالکین طریق حق از شر وساوس شیاطین و شیطان صفتان به او پناه برند.
بنابراین اگر برای تحصیل مقام معنوی، مجاهدت و ریاضت لازم است، حفاظت آن مستلزم مجاهدت و ریاضتی بالاتر است. چه این دشمن قسم خورده انسان، عمده تلاشش این است که شخص مؤمن نتواند به مقام معنوی رسد، و یا بعد از موفقیت، تلاش بسیاری می‌کند که از آن مقام عزل شود. بدین جهت دقت وافری لازم است که هر آن از شر نفس و شیطان به خدا پناهنده گردد، که این دو دشمن قوی پنجه آنی غافل شدنی نیستند. چه شخصیت‌های بزرگی را این دشمن اغفال کرده و از آن سلطنت باطنی عزل نموده است.
از دعاهای وارده استفاده شده که قرائت دو سوره مقدسه معوّذتین در نمازها به خصوص در رکعت دوم اثرات عمیقی دارد؛ همچنین است قرائت آنها در غیر نماز و بلکه اغلب اوقات شبانه روز و گاهی هم قرائت آن دو سوره بدون کلمه مقدسه «قُلْ». چه تعلیم الهی منحصر به حضرت رسول اکرم(ص) نبوده، بلکه تعلیمی است به آن بزرگوار و همه انسان‌ها، که همواره از شر انس و جن و بلیات و شر حیوانات به خدا پناهنده شوند. همانطور که حضرت سجاد(ع) در مناجات خود از انس و جن و تمام بلیات به حق تعالی پناهنده شده، از او مسئلت می‌نماید که از همه این شرور او را حفظ فرماید. و این بالاترین تعلیمی است که برای حفظ نعمت، صادر شده و در عین حال نوعی شکرگزاری است.
سالکین الهی و عارفین همواره از درگاه الهی مسئلت دارند که برای آنان توفیق راز و نیاز عنایت فرماید. بنا به معارف الهیه، توفیق کم بهتر است از عقل کثیر، زیرا اتکاء به عقل و نظر خود، انسان را نه به سعادت که به شقاوت می‌رساند. این است که راهروان طریق الهی مدام از درگاه حق خواستارند آن نعم عظمایی که به آنان کرامت فرموده، آن توفیق عبادت و راز و نیاز را خود برایشان محفوظ دارد. بساکه عمری طاعت و عبادت در آنی غفلت، تباه گردد.
البته درخواست توفیق در کل امور خیر و سپردن آنها به حق تعالی که خیرالحافظین است، بدین معنی نیست که خود انسان در حفظ آن کوتاهی نماید، بلکه موظف است که حتی‌الامکان در طلب امور خیر و حفظ اعمال الهی خود بکوشد. شیطان اگرچه صاحب قدرت است امّا خداوند متعال این امکان را به انسان داده که در اثر اتصال به ذات اقدس احدیت، چنان نیروی الهیه‌ای در او ایجاد می‌شود که قدرت شیطان در قبال آن هیچ است و می‌تواند آن نعمت را نگهدارد. همچنین این توانایی در او به ودیعه نهاده شده که هر موقع بخواهد قادر است آن نعمت را مسئلت کند و به او اعطاء شود. بنابراین درجایی که خداوند متعال تمام استعدادهای ترقی را در نهاد انسان گذاشته، مسلماً بی‌اعتنایی به این نعم در حکم ناسپاسی و ناشکری است.
در مورد حفظ ایمان و نعم الهی در آخر الزمان، توصیه بیشتری شده است. نتیجه مهم حاصله از اخبار و احادیث مربوط به ظهور، کسب آمادگی به توفیق الهی است. از برنامه‌های اصلی و دستورات اساسی دین این است که مؤمن همیشه خود را برای مرگ آماده نماید، در حالی باشد که گویا فردا از دنیا خواهد رفت.
با وجود کثرت آیات مربوط به عفو و اغماض و شمول رحمت الهی بر عاصیان و عشق و محبت خاص الهی به مؤمنان، توصیه اکید است که به مقام توبه برآیید، مبادا که مرگ شما را فرا گیرد. این کلام آسمانی را نیازی به اقامه دلیل و برهان نیست، زیرا به رأی‌العین مشاهده می‌شود چه بسیار جوانانی که از لحاظ جسمی در دیار خود ممتاز بودند، یا افراد دیگری که بدون هیچ عارضه مرضی از دنیا می‌روند.
آری از علایم ظهور، وفور مرگ ناگهانی در آن زمان است که افراد کثیری بدون جزیی کسالت و یا بدون تصادف از دنیا می‌روند، لذا تنها علامت مرگ، مرض و پیری نمی‌باشد. بنابراین سالک الهی باید همیشه برای ملاقات با حق آماده باشد که مبادا جزیی‌ترین غفلت سبب بدبختی او گردد. کسی نمی‌داند، شاید امشب مرگ به سراغ او آید، لذا سالک باید مدام خود را مطالعه و بررسی نماید که در پیشگااه الهی در چه حال و موقعیتی است. باید بنگرد به مراتب مراعات واجبات و محرمات و مستحبات و مکروهات و ایثار و فداکاریش، و نیز تفکر و محاسبه شب قبل از خوابش؛ از کیفیت و کمیت این امور می‌تواند وضع و حال خود را دریابد.
سالکین الهی مدام در مقام توبه و پرهیز از وسواس خنّاس هستند. این توبه و استعاذه جهت حفظ آمادگی برای ظهور با عظمت آن بزرگوار است، چه هرکه معتقد به ظهور آن سفینه نجات الهی نباشد، در زمره اشقیاء محسوب می‌گردد.
الهی از درگاه ربوبیت می‌خواهیم که آنچه از مقامات معنوی کرامت فرموده‌ای، برای ما حفظ فرمایی. هرعمل خیری که به توفیق تو از ما سرزده، خود را و اعمال خیرمان را به تو می‌سپاریم. معبودا ! اگر عمل خیری از ما سرزده به لطف و حمایت تو موفق به انجام آن شده‌ایم، هر آینه اگر رحمت و فضل تو ما را فرا نمی‌گرفت، ما به آن خیر موفق نمی‌شدیم. چنان که خود، این موفقیت را نصیب ما کردی، خودت هم آن را حفظ فرما.
الهی هر آن از شر شیطان و نفس و تمام شرور به تو پناه می‌آوریم. الهی معلوم است که پناهنده به تو ظاهراً و باطناً از همه درها منصرف شده و جز باب رحمت و جمال و کمال تو، دری را نمی‌بیند.
بار الها ما از این دشمنان فرار کرده و از تمام درها مأیوس شده‌ایم. الهی به یقین این مقام بزرگی است که کسی موفق شود ظاهراً و باطناً سائل در تو باشد، هیچ آرزویی بالاتر و هیچ موفقیتی برتر از این وجود ندارد. مسلماً این مقام بزرگ باطنی به هر کسی اعطا نمی‌شود و سبب آن، محض لطف و کرامت توست.
الهی اینک در این باب رحمتت که توقف کرده‌ایم، قسم به عزتت که ما سائل در تو و گدای کوی تو هستیم، و در پیشگاه با عظمت تو اعمال خود را محو می‌بینیم.
الهی این نشان باطنی و مدال واقعی که بر آن «گدای کوی حق» نوشته شده، توفیق فرما که در عالم آخرت هم در سینه ما باشد، زیرا می‌دانیم که مقامات معنوی در حد اعلی نصیب کسانی است که گدایان کوی تو باشند.
الهی آنی توفیق و رحمت خود را از ما دریغ مفرما.