انواع وحدت 2010/09/23

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: مبدا و معاد

انواع وحدت

وحدت در مقابل کثرت است و آن بر دو قسم است: وحدت مجازی و وحدت حقیقی. اگر وحدت، صفت واحده نباشد، وحدت مجازی است که خود اقسامی دارد:

اول – وحدت عددی: مثل این که گوییم، یک، دو و سه … این نوع وحدت، فقط در ذهن و تصوّر ما صورت می‌گیرد و حقیقت خارجی ندارد.

دوم – وحدت جنسی: مثل این که گوییم، جنس انسان و اسب یکی است، یعنی انسان و اسب در معنای حیوانیت مشترکند.

سوم – وحدت نوعی: مثل این که گوییم، تمام افراد بشر از سفید‌پوست و سیاه‌پوست را انسان نامند و معنای انسانی بر همه صادق آید.

چهارم – وحدت کمّی: مثل این که اجسامی را در نظر بگیریم که اینها در مقدار و اندازه، یکی هستند.

پنجم – وحدت کیفی: تأثیر واحده‌ای که از شمول و جریان و اصابت چند نیروی ظاهری یا باطنی به مقام تحقّق رسد. مثل این که چندی از صنوف و انواع مأکولیه، از لحاظ صحت جسمی یا روحی، تأثیر واحده‌ای را به مقام ظهور رساند.

ششم – وحدت وصفی: مثل این که گوییم، تمام افراد یک نوع، مثلاً سیب، در طعم و وصف، یکی هستند.

هفتم – وحدت شخصی: مثل این که گوییم، هرکسی به اعتباری، یکی است و تعدّد ندارد.

مقابل وحدت مجازی، وحدت حقیقی است، و آن وحدتی است که از جنس وحدت عددی، جنسی، نوعی، کمّی، کیفی، وصفی و شخصی نباشد. ذات اقدس الهی بالاتر از آن است که از این نحو وحدتْ بر او تصور کرد، آنچه شأن اوست، وحدت حقیقیه الهیه است.

به عبارت دیگر، اگر وحدتْ صفتِ واحد بوَد، ولی صفت از واحد مجزّا بوَد و هر دو قابل قسمت شوند، این گونه وحدت، وحدت حقیقی غیرِ حقّه است. اما اگر وحدتْ صفت واحد باشد، و صفت و واحد از هم مجزّا نبوَد و قابل قسمت نشوند، یعنی صفت، عین ذات و ذات، عین صفت باشد، چنین وحدت را، وحدت حقیقی حقّه گویند، که نمی‌شناسند آن وحدت را به حدّ کمال مگر راسخون در علم.