صفات فعل 2010/09/17

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: مبدا و معاد

صفات فعل

مراد از صفت فعل آن است که پس از تحقّق فعل، صفت از فعل گرفته می‌شود، مانند آفریدگار که پس از تحقق آفرینش، از آفریده‌ها، آفریدگار بودن او مأخوذ و مفهوم می‌شود و این صفت، قائم بر فعل است نه قائم بر ذات اقدس الهی. به عبارت دیگر، هر صفتی را که با ضد آن برای خدا ثابت کنیم، صفت فعل است مانند اراده و لطف. چه، اگر اراده مانند قدرت و علم از صفات ذات الهی بود، اثبات آنچه را که خدا اراده نکرده، نقیض اثبات چیزی می‌بود که خدا اراده کرده است، و نیز اگر لطف از صفات ذات باشد، قبض، نقیض آن خواهد بود. بنابراین در صفت فعل، جایز است که بگوییم خدا عبادت‏کنندگان را دوست دارد و عاصیان را دشمن، ولی نمی‌توان خدا را وصف کرد به قدرت و عجز که ضد آن است، زیرا در اثبات هر صفتی از صفات ذات، ضد آن را از او نفی می‌نماییم.

صفات افعال که آثار صفات ذات هستند، اتّصاف خداوند عالَم به آنها کمال نیست، بلکه قدرت بر آنها کمال است مانند خلق کردن که فی نفسِه کمال نیست، بلکه قدرت بر خلق کردن کمال است، و ممکن است که حق‏تعالی در زمانی به مصلحتی خلق کند و در زمانی دیگر خلق نکند، و هم‏چنین است احیاء کردن و رازق بودن و میراندن که اینها کمال نیستند بلکه قدرت بر اینها کمال است، چه امکان دارد که در زمانی ایجاد اینها مصلحت نباشد و از او صادر نگردد.