سعداء و اشقیاء 2011/04/25

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: مبدا و معاد

سعداء و اشقیاء

رَوَندگان راه معاد دو قسمند: سعدا و اَشقیا. هر قسمی را قدمی است که بدان قدم روند، و جادّه‌ای است که بر آن جادّه سیر کنند. سعدا دو طایفه‌اند: خواصّ و خاص‌الخاص. خواص آنانند که به مخالفت نفس و هوی و ترک لذّات و شهوات برخاسته و به قدم «یُحِبُّونَهُ: خدا را دوست دارند» بر جاده اطاعت روند، «وَ أَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبهِ وَ نَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَى فَإِنَّ الْجَنَّهَ هِیَ الْمَأْوَى: و اما کسی که از ایستادن در برابر پروردگارش هراسید و نفس خود را از هوس باز داشت، پس جایگاه او همان بهشت است».

خاص الخاص آنانند که به معاد «مَقعَدِ صِدقٍ: قرارگاه صدق» می‌رسند و در مقام «عِندیَّت: قُرب الهی» ساکن شوند «إِنَّ الْمُتَّقِینَ فِی جَنَّاتٍ وَ نَهَرٍ فِی مَقْعَدِ صِدْقٍ عِندَ مَلِیکٍ مُّقْتَدِرٍ: در حقیقت مردم پرهیزگار در میان بهشت‏ها و نهرها، در قرارگاه صدق نزد پادشاهی توانایند».

اما اَشقیا هم دو طایفه‌اند: شقی و اَشقی. شقی بعضی عاصیان امّتند که بر موافقت هوای نفسْ ثابت، و بر مخالفت فرمان حقّ، مُصرّ، و به قدم استیفای لذّات و شهوات، بر جاده عصیان به معاد دوزخ و دَرَکات آن رسند: «فَأَمَّا مَن طَغَى وَ آثَرَ الْحَیَاهَ الدُّنْیَا فَإِنَّ الْجَحِیمَ هِیَ الْمَأْوَى: اما هر که طغیان کرد، و زندگی پست دنیا را برگزید، پس جایگاه او همان آتش است».

حضرت رسول اکرم‏^(ص) فرموده: بیشتر چیزی که امّت مرا بر دوزخ بَرَد، دهان و فَرج است، یعنی به دهان، خوردن حرام و خوردن حلال به طریق اسراف و عدم تفکّر‌‏ قبل از تکلّم، و به فرج، راندن شهوت به طریق حرام.

اما «اَشقی»، صفت کافرِ منافق است که به کلّی به طلب دنیا و تمتعاتِ آن روی آورده و عمر خویش را در استیفای لذّات و شهوات نفسانی و حیوانی مصروف داشته، و پشت به‌ دین و آخرت کرده و نعیم باقی بر تنعّم فانی باخته، «وَ مَن کَانَ یُرِیدُ حَرْثَ الدُّنْیَا نُؤتِهِ مِنْهَا وَ مَا لَهُ فِی الْآخِرَهِ مِن نَّصِیبٍ: و کسی که کشت این دنیا را بخواهد به او از آن می‏دهیم، ولی در آخرت او را نصیبی نیست».

فرق بین شقی و اَشقی آن است که شقی اگرچه به شقاوت عصیان گرفتار است، ولی گاهی دلش، به سعادت قبولِ ایمان و تسلیم فرمان حقّ بر کار است و ممکن است عاقبت نجات یابد. اما اَشقی در دوزخ مُؤبَّد و مُخلَّد است و در او نور «لا اِلهَ اِلاَّ الله» نباشد که رهایی یابد و اهلیّت شفاعت ندارد، چنان که فرموده: «لَا یَصْلَاهَا إِلَّا الْأَشْقَى الّذِی کَذَّبَ وَ تَوَلَّى: جز بد‏بخت‏‏ترین مردم در آن دوزخ درنیاید، همان که تکذیب کرد و رخ برتافت» که جز چنین کسان در عذاب الهی مخلّد نیست.