فشار قبر و تصفیۀ روح 2011/03/07
بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی
کتاب: مبدا و معاد
فشار قبر و تصفیه روح
مادّه موجودات، ظاهری باشد یا غیر ظاهری، بسیط است یا مرکب. هر عنصر بسیط، قبل از ترکیب و میل به آن، خود و خواصّ مربوطه‌اش را بیشتر ظاهر می‌کند. بنابراین، موجودی که مرکّب از عناصر مختلفه است، اگر بخواهیم هر عنصر آن را بهتر بشناسیم تا بتوانیم از خواصّ اختصاصی آن استفاده بیشتر بنماییم، احتیاج به تجزیه دارد. همچنین ممکن است در بین عناصر آن، عنصری باشد که نیاز بشر به شناسایی و درک خواصّ آن، از سایر عناصر بیشتر باشد. در هر دو صورت، برای رسیدن به مقصود، از اقدام به تجزیه و تصفیه ناچاریم.
به بیان دیگر، تهیه جوهر و چکیده هر شیء بدون تجزیه و تصفیه امکان‌پذیر نیست. همچنان که برای تحصیلِ جوهرِ اشیاء ظاهری تجزیه و تصفیه لازم است، برای حصول جوهرِ عوالم باطنی و معنوی نیز تجزیه و تصفیه ضروری است.
قالب بشر از عالم مادیّات است و روحش که جوهر اصلی وجودِ اوست از عالم مجرّدات. و کمال مُباینت بین مجرّد و مادّی است و به حکم تقابل، هریک از آنها در حین غلبه، دیگری را مغلوب کرده تحت تصرّف خود درمیآورد.
در اثر غلبه جسم خاکی، روح از اظهار خصوصیّات ملکوتی خود بازماند. چه، حقتعالی روح را بی‌رنگ آفریده و رنگِ آن از اعمال نفسانیّه یا عقلانیّه است که رنگ کفر یا ایمان به خود گیرد، چنان که خداوند تبارک و تعالی در قرآن مجید فرماید: «هُوَ الَّذِی خَلَقَکُمْ فَمِنکُمْ کَافِرٌ وَ مِنکُم مُّؤْمِنٌ: اوست آن که شما را آفرید، برخی از شما کافرند و برخی مؤمن، و خدا به آنچه میکنید بیناست».
بنابراین، روح در قالب خاکی امکان دارد که موحّد کامل باشد یا موحّد ناقص یا این که موحّد نباشد. حصول هر سه حال در نتیجه تزکیه کامل یا تزکیه ناقص یا عدم تزکیه است. در عدم تزکیه، آزادی برای روحْ چندان میسّر نیست تا از عالم مجرّدات فیض‌یاب شود. در نتیجه تزکیه ناقص، تا اندازه‌ای برای روحْ آزادی میسّر است و می‌تواند نتایج حقیقی توأم با نتایج مَجازی از عالَمِ مجرّدات و مادیّات حاصل نماید، ولی در نتیجه تزکیه کامل، روح آزاد است و می‌تواند از عالَمِ مجرّدات نتایجی به تمام معنا معنوی و رحمانی حاصل نماید. به عبارت دیگر، آلودگی روح در نتیجه ارتباط با قالب ظاهر است؛ هرچه ارتباط روح با قالب و تعلّقات مربوطه‌اش بیشتر قطع شود، روح موحّدتر است و در موقع قطع ارتباطِ کامل، روحْ موحّد کامل است و سیر آن به عالم مجرّدات یا موحّدین کامل می‌باشد.
بنابراین، سیر در عوالم روحانی و اخذ نتایج معنوی برای بارور ساختن استعدادهای عالیه انسانی و تکامل جوهر اصیلِ روح الهی، نیاز به تزکیه و تصفیه روح از آلایش‌های نفسانی و تعلّقات غیر الهی دارد.
تجزیه و تصفیه ظاهر و باطن، به خصوص تجزیه و تصفیه باطن، بدون فشار میسّر نیست. فشار در ظواهرْ خصوصاً در بواطن، در اثر حکم است و حکم بدون حاکم به وجود نمی‌آید. هر تجزیه و تصفیه نوعی فشار دارد. گرچه در بعضی موارد امکان دارد که فشارِ تجزیه و تصفیه، تأثّر و تألّم باشد ولی منظور از فشار، لزوماً تأثّر و تألّم نیست. ممکن است فشارِ بعضی تجزیه و تصفیه‌های توأم با تفکّر یا عمل، سرورآور باشد.
در حقیقت، فشار که وسیله تجزیه و تصفیه است، عبارت از نیرویی است که در اثر غلبه، اجزاء بیگانه و خارجی جسمی یا موجودی را خنثی کرده و از میان بردارد تا با رفع آن عوارض، ماهیّت و جوهرِ اصلی آشکار گردد. فشار وارده به روح در عالَمِ دیگر نیز برای تجزیه و تصفیه آن است.
آنان که در دار دنیا، به تصفیه نفسِ خود از رذائل اخلاق و ذمائم اعمال نپرداخته‌اند، و در انجام حسنه و اکتساب فضایل مُستَحسَنه قُصور ورزیده‌اند و در نتیجه، روحشان به صیقل تزکیه، روشنی و صفا نیافته تا انکشاف حقایق در آن حاصل شود، بلکه در اثر ورودِ آثارِ ظلمانیّه، از قبولِ اِشراق و انوار محروم مانده‌اند، بعد از مرگ، برای طی مراحل تکامل، ناچار از تحمل فشار قبر یعنی عالم برزخ و نیز عالم آخرت هستند.
پینگ و دیدگاه ها هر دو بسته شده اند.