قدرت برظلم و قبح 2010/10/29

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: مبدا و معاد

قدرت بر ظلم و قبح

فرقه‌ای معتقدند بر این کـه صانع عالَم، قادر بر قبیح نیست، به دلیل آن کـه وقـوع قبیـح از خداوند عالَم محال است و هر محال، غیر‌مقدور می‌باشد، و وقوع قبیح از خداوند عالَم، دلالت می‌کند بر جهل و حاجت و یا بر سَفَه او، و همه اینها بر او محال است. و نیز گویند محال آن است که وقوع آن ممتنع باشد، و مقدور آن است که وقوع آن ممکن باشد، و جمع بین اینها محال است. در پاسخ از این استدلال، ما ردّ می‌کنیم غیر مقدور بودن هر محالی را، به جهت آن که محال بر دو قسم است: محال لِذاته و محال لِغَیره. آنچه منافی قدرت است اوّلی می‌باشد، ولی محال لِغَیره از قبیل ممکنات است و او قادر است بر ممکن، ولی وقوع قبیح از صانع عالَم محال است، لیکن استحاله وقوعِ قبیحْ مستلزم عدم قدرت نیست.

طایفه‌ای دیگر اعتقاد دارند بر این که قادرِ متعال، قدرت بر شرّ ندارد، به جهت آن که شرّ، مستلزم ظلم است و هرگز ظلم از خدا صادر نمی‌گردد. ما در جواب ایشان می‌گوییم، قدرتِ قادرِ متعال، عامّه است بر کل مقدورات، و دلیلِ بر این، عقل است که حکم می‌کند اگر قدرت او عامه نباشد، لازم آید عجز پروردگار، در صورتی که او پاک و منزّه است از کل نقایص.

دلیل دیگر آن که، قدرت بر شر ظلم نیست، بلکه ارتکاب و اِتیان آن ظلم است. خالق متعال، قادر است بر فعل آن، لیکن پاک و منزّه است از فعل آن، چنان که بنده صالحی را می‌بینیم که قدرت بر انجام افعال قبیحه را دارد، لیکن انجام نمی‌دهد به جهت علم بر قبح آن، پس خداوند متّصِف بر عجز نیست.