معلومات خدا 2010/10/17

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: مبدا و معاد

معلومات خدا

چون خالق متعال جاعل کلّ اشیاء است، ذات او بِنفسِها علم است، یعنی علم او عین ذات اوست. کثرت و اختلافات و تراکیب، همه در جانب معلومات اوست نه در ذات و علم او؛ بدین معنی که اختلافات و تغیرات در قَوابل است نه در فَواعل، چنان که ذات شمس، اشراق و اضائه است و تغیر و تبدّل متنوّر، موجب تغیر و تبدّل شمس نیست که عین ذات اشراق و اضائه است. پس، ذات شمس قبل از وجودِ متنوّر، همانا ذات اوست بعد از وجودِ متنوّر.

علم او عین ذات اوست، و ذات او واقع نشود بر معلوم، و متحوّل از حالی به حالی نمی‌باشد، و علم واقعِ او بر معلوم، اثر فعل اوست. علوم مبذوله بر حضرات انبیا و ائمه اطهار علیهم السلام، معلومات اوست نه علم ذاتی او.

علم خدا ازلی است اگرچه در مرتبه اول از معلومات اثری نبود. او خدائی است ازلی و علم او عین ذات او و ذات او عین علم اوست و عدم تحقّق معلومات، مُنافی عالِمیت و مستلزم عدم علم واجب نیست.

معلومات او بر دو قسم است: قسم اول حقایق امکانیّه و صَوَر قابلیه هستند که مجعول او می‌باشند قبل از خلقِ اکوان آنها، و عدم، سابق نیست بر این قسم معلومات، و اول نیست بر آنها غیر از جاعل آنها، و قسم دیگر مُکوَّناتی است که خلق کرده آنها را به ترتُّب تقدّم و تأخّر، و همه آنها حاضرند پیش او با اوقات مُتَرتِّبه و امکنه مختلفه و جهات مُتَشتّته.

مشغول نمی‌کند او را زمانی از ازمنه، و نمی‌پوشاند او را مکانی از امکنه، و استدبار و استقبال در اوقات او نمی‌باشد، به جهت آن که او به کلّ اشیاء و موجودات احاطه سرمدیّه دارد. اوست خدای ازلی و ابدی، مسبوق بر علت نیست، بوده است پیش از پیش، بدون پیش، و خواهد بود بعد از بعد، بدون بعد.