لزوم توبه دائمی 2008/05/01

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: کعبه جانان - جلد اول

بزرگان فرموده‌اند که خوبی و بدی انسان مربوط به قلب اوست. قلب انسان در اغلب اوقات در حال نوسان است. حضرات پیشوایان عظام الهی همیشه در مقام توبه بودند، لذا بر سالکین طریق حق است که همواره و در هر نمازی به مقام توبه برآیند. اولیاء خدا فرموده‌اند: مرد واقعی باید هر لحظه در مقام توبه باشد وگرنه ظالم است «وَ مَنْ لَمْ یَتُبْ فَاُولٰئِکَ هُمُ الظّالِمُونَ: و آنان که توبه نمی‌کنند، خود ستمکارانند».

توبه رجوع به حق است و بازگشت از خلاف امر حق به حق. آن که از مخالفت به موافقت میل می‌کند و از ناسازگاری به سازگاری، و عملاً از خلاف دست بر­می‌دارد، در مقام توبه است. توبه بازگشت است از خطا به صواب و عُدول از باطل به حق.

مکلّف را در انجام تکالیف، ممکن است دو حال و نظر پدید آید: یا با روح او سازگاری و موافقت دارد و یا ناسازگاری و مخالفت. آنجا که حال موافقت در اوست، روی او به امر حق است و تائب؛ و آنجا که حالت مخالفت دارد، رویگردان از دستورات حق است و ظالم. ظالم رویش به طرف باطل است، و تائب رویش به سوی حق و معارف حقه. چون سالک در سیر خود مدام از مخالفت به موافقت میل می‌کند و از ناسازگاری به سازگاری و خواست حق را بر خواست نفس ترجیح می‌دهد در مقام توبه است، زیرا گناه چیزی جز خلاف امر و خواست حق نیست.

تشخیص امر و خواست حق، بدون دسترسی به آن مشکل است و در نتیجه، تشخیص گناه و توبه نیز دشوار خواهد بود. از ‌این‌رو بزرگان فرموده‌اند که توبه صحیح نشود مگر بعد از معرفت بر گناه، پس باید اول گناه را شناخت، سپس توبه کرد. یعنی پشیمانی ازمعصیت، باید به جهت قبح آن بوده و به رضای حق باشد. مسلّماً گناه انسان را پست کرده از مقام عصمت پایین می‌آورد، آن فرح و لذتی که توأم با غضب الهی باشد، حتمأ کاذب و پست و ناچیز است.

حضرات انبیاء آمده‌اند تا خواست حق را به مردم بنمایانند، کتب حق و قرآن مجید برای تمیز صواب از خطا نازل شده است. کسی که با توجه به این حقایق، قلب خود را با دستورات نبی و قرآن پاک نماید، از طرف خدا مُلهَم به فُجور و تقوی گردد «فَاَلْهَمَهٰا فُجُورَهٰا وَ تَقْویٰهٰا: سپس پلیدکاری و پرهیزگاریش را به او الهام کرد» و توبه او به‌جا صورت گیرد و خداوند متعال توبه صحیح را برای او اراده کند «وَ اللهُ یُریدُ اَنْ یَتُوبَ عَلَیْکُمْ: خدا می‏خواهد تا با شما آشتی نماید» .