فصل پنجم: معاد جسمانی و روحانی – تعریف معاد 2010/12/23

بیان شده توسط استاد علی الله وردیخانی

کتاب: مبدا و معاد

تعریف معاد

معاد یعنی برگشتن از حیات به سوی ممات در دنیا، و از ممات به سوی حیات ابدی. درباره معاد بین طوایف، اختلافات عظیم واقع است. شیعیان قائلند بر ثبوت معاد جسمانی، و طوایفی قائلند بر معاد روحانی، اما منکر اصل معاد، طایفه دَهریه‌اند. دهریه غیر از دهر، مُحیی و مُمیتی را قائل نیستند و صانع را دهر دانسته‌اند، لهذا بَعث و اعاده را منکرند، چنان که قرآن کریم از ایشان حاکی است: «وَ قَالُوا مَا هِیَ إِلَّا حَیَاتُنَا الدُّنْیَا نَمُوتُ وَ نَحْیَا وَ مَا یُهْلِکُنَا إِلَّا الدَّهْرُ: و گفتند غیر از زندگانی دنیایِ ما چیز دیگری نیست، می‏میریم و زنده می‏‏شویم و ما را جز طبیعت هلاک نمی‏‏کند».

ایشان حیات و ممات را تعبیر کرده‌اند بر تحلُّل طبایعِ محسوسه و ترکیب آنها، عقیده ایشان نیست مگر اِلحاد و زَندَقه، و کلام ما در این مقام از این جهت به این طایفه نیست. زیرا بعد از ثبوت وجودِ صانع و اثبات وجود ارسال رسل، فساد مقاله ایشان، بی‌نیاز از اقامه دلیل و برهان است.